Ένα ταξίδι στο παρελθόν και στην ιστορία του Σιδηροδρομικού Σταθμού Βέλου

"Νεαρός Συλλέκτης"

Η ενασχόληση με τον φιλοτελισμό, μου έδωσε την ευκαιρία να ανακαλύψω κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το χωριό μας και τους ανθρώπους του και πιο συγκεκριμένα για τα μέσα που τους ήταν διαθέσιμα πριν από ένα και πλέον αιώνα, για να καλύψουν την ζωτική ανάγκη της επικοινωνίας.

Κείμενο-Επιμέλεια: Νικόλαος Π. Κούτουλας

“Για λίγο στάσου

Ρίξε μου μόνο μια ματιά

Από μένα κάτι θα κερδίσεις

Μικρέ και μεγάλε φίλε

Μαζί με τα καθήκοντά σου

Αν λίγο μαζί μου ασχοληθείς

Τι κερδίζεις αν συλλογιστείς

Όλα τα δείχνω, τα διδάσκω

Σε μένα ό,τι ζητήσεις θα το βρεις

Ήμουν, είμαι και θα είμαι

Μια εγκυκλοπαίδεια χρυσή

Όλα αυτά τα κρύβω

Ναι, εγώ το μικρό χαρτάκι που σε ανταμείβω!”

Η παραπάνω ακροστιχίδα "ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΟΝ", η οποία είναι δημοσιευμένη στον οδηγό της Ελληνικής Εταιρίας Ορολογίας με τίτλο "Φιλοτελική Ορολογία", παρουσιάζει συνοπτικά αλλά πολύ εύστοχα τη σημασία του ταπεινού γραμματόσημου, το οποίο περιφρονούμε καθώς δίνουμε σημασία αποκλειστικά στο περιεχόμενο του φακέλου.

Πάμε λοιπόν να διαπιστώσουμε μαζί πόση αλήθεια περιέχει η παραπάνω ακροστιχίδα!

Σε μια πρόσφατη περιήγησή μου στο διαδίκτυο προκειμένου να καλύψω τις φιλοτελικές μου ανάγκες, ανακάλυψα τυχαία μια δημοπρασία γραμματοσήμων που διενεργήθηκε από την A.KARAMITSOS τον Οκτώβριο του 2014 και η οποία περιείχε τα κάτωθι πέντε (5) σφραγισμένα γραμματόσημα.

Δημοπρασία αρ. 499, Οκτώβριος 2014

Ο αριθμός αντικειμένου 1073 ανέφερε:

"Railway post marks: «ΑΣΛΑΝΑΓΑ*ΣΜΕ», «ΣΙΔΗΡΟΔΡ.Π.Α.Π»*ΒΕΛΛΟΝ», «ΒΡΑΧΑΤΙ» and boxed «ΚΡΥΟΝΕΡΙ» and «ΑΙΤΩΛΙΚΟΝ» on 5 Small Hermes Heads."

Ας αναλύσουμε λοιπόν σημείο προς σημείο όσα βλέπουμε στην παραπάνω εικόνα και ας αποκωδικοποιήσουμε όλες τις πληροφορίες:

• Αρχικά θα σταθούμε στο γραμματόσημο, στο οποίο αναγνωρίζουμε την κεφαλή του Ερμή, του αγγελιαφόρου των θεών της ελληνικής μυθολογίας.
  
  Από την ίδρυση των Ελληνικών Ταχυδρομείων το 1828 με διάταγμα του Ιωάννη Καποδίστρια, τα πρώτα ελληνικά γραμματόσημα έκαναν την εμφάνισή τους τον Οκτώβριο του 1861 και αποτελούν μέχρι και σήμερα την απόδειξη της προπληρωμής του αντιτίμου για την ταχυδρομική μεταφορά. Το παρόν ανήκει στην σειρά της μικρής κεφαλής του Ερμή, η οποία τυπώθηκε από το 1886 (1886 - 1888 Βέλγικη Έκδοση Malines) έως το 1900 (1889 - 1900 Ελληνική Έκδοση Αθηνών) και η οποία αποτελεί την δεύτερη σειρά γραμματοσήμων που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα μετά την σειρά της μεγάλης κεφαλής του Ερμή.
  
   

  

  Γραμματόσημα της σειράς "Μικρή Κεφαλή Ερμή" - Βέλγικη Έκδοση Malines (πηγή: http://greekstamp.blogspot.com)

• Παρατηρώντας την σφραγίδα, διαπιστώνουμε ότι είναι σχήματος οβάλ, αναγράφοντας “ΣΙΔΗΡΟΔΡ. - 22 ΦΕΒΡ - ΒΕΛΛ”. 
  
  Ανατρέχοντας στις κατάλληλες πηγές ανακαλύπτουμε την σχεδόν άγνωστη συνεργασία των Ελληνικών Ταχυδρομείων με τους Ελληνικούς Σιδηρόδρομους, η οποία διήρκησε τουλάχιστον ένα αιώνα. Σε περιοχές όπου τα Ελληνικά Ταχυδρομεία δεν είχαν ακόμη ιδρύσει τα γραφεία τους, ο Σιδηροδρομικός Σταθμός εξυπηρετούσε και τις ανάγκες της διακίνησης της αλληλογραφίας. Ιδρύθηκαν Ταχυδρομικά Γραφεία στους Σιδηροδρομικούς Σταθμούς, με τους Σταθμάρχες να εκτελούν και χρέη Ταχυδρομικών Υπαλλήλων, οι οποίοι σφράγιζαν τους φάκελους με ειδική σφραγίδα που τους είχε διατεθεί για το σκοπό αυτό.

Aποτυπώματα σφραγίδων σιδηροδρομικών σταθμών της Θεσσαλίας και της Πελοποννήσου που χρησιμοποιήθηκαν για ταχυδρομική χρήση (πηγή: Η συνεργασία των Σιδηροδρόμων με τα Ταχυδρομεία – Κώστας Ανδρουλιδάκης)

• Τέλος, γνωρίζουμε ότι το τμήμα του Σιδηροδρομικού δικτύου από Κόρινθο μέχρι Κιάτο ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1885, ενώ το τηλεφωνικό γραφείο στο Βέλο, το οποίο παρείχε και ταχυδρομικές υπηρεσίες, συστάθηκε με βασιλικό διάταγμα τον Ιανουάριο του 1909.

Και τώρα βάλτε τα δυνατά σας!

Προσπαθήστε να ξεχάσετε την σύγχρονη πραγματικότητα όπως το τηλέφωνο, το διαδίκτυο, την ηλεκτρονική αλληλογραφία, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 

Μπορείτε να αναλογιστείτε την προσπάθεια που θα έπρεπε να καταβάλετε και τις προκλήσεις που θα έπρεπε να αντιμετωπίσετε προκειμένου να καταφέρετε να επικοινωνήσετε με τον απομακρυσμένο συγγενή ή φίλο σας, ενώ βρίσκεστε στο χωριό μας στα τέλη του 19ου αιώνα;

Θα ήταν υπερβολή αν τολμούσαμε να πούμε ότι ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Βέλου ήταν για τουλάχιστον δύο δεκαετίες το μόνο μέσο των συγχωριανών μας προκειμένου να επικοινωνήσουν με τον "έξω κόσμο";

Πλέον, η μετρική σιδηροδρομική γραμμή κατέστη ανενεργή από το 2010 περίπου, με τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Βέλου να είναι πολλά περισσότερα χρόνια κλειστός. Όμως θα πρέπει να θεωρείται χρέος όλων των Βελιωτών, τόσο η ανάδειξη της ιστορίας του, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία του χωριού μας, όσο και  η προσπάθεια διάσωσής του ("Από την αναζήτηση στέγης του Συλλόγου Βελιωτών Η Αγία Μαρίνα στη διάσωση ενός παλαιού σιδηροδρομικού σταθμού συνδεδεμένου με την τοπική μνήμη έως το όραμα ενίσχυσης της πολιτισμικής και τουριστικής προβολής"), καθώς συνεισέφερε τα μέγιστα στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου μας. 

Η προσπάθεια συνεχίζεται, γι' αυτό μείνετε μαζί μας "για να μην χάσουμε το τρένο"!

Σιδηροδρομικός Σταθμός Βέλου (Φεβρ. 2016)

Αναφορές εντός κειμένου:

1. Φιλοτελική Ορολογία (έκδοση 2η) – Δημήτρης Παναγιωτάκος
2. Το Ελληνικό Γραμματόσημο (http://greekstamp.blogspot.com)
3. Ερμής 2013 (11η έκδοση)
4. Η συνεργασία των Σιδηροδρόμων με τα Ταχυδρομεία – Κώστας Ανδρουλιδάκης
5. Greek Rail Tickets - Αθανάσιος Γκλαβάς

Ο Ναός της Αγίας Μαρίνας ως Ιστορικό Εκκλησιαστικό Μνημείο

Ιστορική Αναφορά περί του Ιερού Ναού Αγίας Μαρίνας Βέλου Κορινθίας

Στο κάτωθι κείμενο παρατίθενται αποσπάσματα και εικόνες από το βιβλίο του Συλλόγου Βελιωτών με τίτλο "Ο Ναός της Αγίας Μαρίνας στο Βέλο Κορινθίας - Ερνέστος Τσίλλερ 1888") (1)

Η Αγία Μαρίνα Βέλου Κορινθίας

1. Τοποθεσία: Ο Ναός της Αγίας Μαρίνας ευρίσκεται στην κωμόπολη του Βέλου Κορινθίας, στην νότια πλευρά του οικισμού προς την ενδοχώρα και αντίθετα από τη θάλασσα.  

2. Ονομασία: Τιμάται επ᾿ ονόματι της Αγίας Μαρίνας, επειδή ανηγέρθη επί ερειπίων προϋπάρχοντος Ιερού Ναού, ο οποίος καταστράφηκε ολοκληρωτικά από τους καταστροφικούς σεισμούς της 29/2/1858 (6,7 ρίχτερ) και της 6/6/1861 (6,7 ρίχτερ). Η καταστροφή του μικρού Ιερού Ναού του Βέλου ανάγκασε, χωρίς αμφιβολία, τους κατοίκους του ν’ αναζητήσουν μία αποτελεσματικότερη λύση. Κι αυτή δεν ήταν άλλη από το να χτίσουν έναν ασφαλή αλλά και μεγαλοπρεπέστερο ναό, αφιερωμένο πάντα στην προστάτιδά του, Αγία Μαρίνα.

3. Ύπαρξη Αρχαιότερου Ναού: Ο Ναός αυτός βρισκόταν στην ίδια θέση με τον σημερινό και περιτριγυριζόταν από Κοιμητήριο. Παραξενεύει τον βιαστικό επισκέπτη που δεν γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες του τόπου η θέση αυτή στο ψηλότερο σε σχέση με την θάλασσα άκρο της πόλης. Ωστόσο, για το Βέλο, μόλις 30 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, προνομιακή θέση θεωρείτο εκείνη που απομακρύνονταν δραστικά από τα ελώδη παράλια της περιοχής και πλησίαζε, όσο το δυνατόν, πιο κοντά στις ορεινές παρυφές των λόφων. Μολυσματικές ασθένειες εξ αιτίας των ελών, όπως η ελονοσία, φαίνεται να ταλαιπωρούσαν σημαντικά τους κατοίκους του Βέλου του 19ου αιώνα, γι’ αυτό και αφιέρωσαν το ναό στην Αγία Μαρίνα. Η Αγία αυτή θεωρείται προστάτιδα όχι μόνον εναντίον των δαιμόνων, αλλά και των ασθενειών, όπως λέει το τροπάριο των Αίνων της: «χάριν έλαβες απελαύνειν πάσαν νόσον εξ ανθρώπων», δηλαδή έλαβες χάρη από τον Θεό να διώχνεις από τους ανθρώπους κάθε αρρώστια.

4. Χρονολογία Ανεγέρσεως: Πρωτεργάτες της κίνησης ανοικοδόμησης του Ιερού Ναού της Αγίας Μαρίνας στο Βέλο θεωρούνται οι: Γεώργιος Σολωμός, Αναγνώστης Κανιάρης, Δημήτριος Αναγνωστόπουλος, Τιμόθεος Βαρδουνιώτης, Κων/νος Παπαγεωργίου κ.α. Τις δαπάνες ενός τόσο μεγάλου έργου σχεδίαζαν να καλύψουν από τα έσοδα που θα είχε το χωριό μετά την πώληση στα άλλα χωριά της Βόχας του νερού που ερχόταν από την Στυμφαλία. Το μεγαλεπίβολο έργο της ανέγερσης του ναού ανατέθηκε στον καλύτερο ναοδόμο της Αθήνας του 19ου αιώνα: τον Γερμανό αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ (22 Ιουνίου 1837-10 Νοεμβρίου 1923). Το 1884 άρχισε η εκσκαφή των θεμελίων του ναού της Αγίας Μαρίνας. Εκεί όμως αποκαλύπτονται πολλοί τάφοι. Ένας μάλιστα μαρμάρινος τάφος έκανε ιδιαίτερη εντύπωση, διότι βρέθηκε σφραγισμένος χωρίς όμως ίχνη λειψάνου. Ακριβώς πάνω σ’ αυτόν τον τάφο βρίσκεται σήμερα προσκυνητάρι. Έναν χρόνο μετά οι ανασκαφές σταματούν, διότι δεν υπάρχουν πλέον χρήματα. Σε επιστολή του ο αρχιτέκτονας φοβάται ότι δεν θα δει τον ναό τελειωμένο. Ωστόσο, κάτοικοι του Βέλου, όπως οι Κατσούλης, Ζαφείρης, Καλλίρης κ.α. πηγαίνουν στο Ναύπλιο και δανείζονται χρήματα με ενέχυρο τα κτήματά τους. Με τα χρήματα αυτά οι εργασίες μπόρεσαν να συνεχιστούν και να ολοκληρωθούν, ώστε να γίνουν τα εγκαίνια του ναού το έτος 1888 με αρκετές βέβαια ελλείψεις.

Ernst Ziller

5. Αρχιτεκτονικός Ρυθμός - Αρχιτέκτων: Πολύ νέος ο Ερνέστος Τσίλλερ είχε κερδίσει (1858) το χρυσό μετάλλιο της Αρχιτεκτονικής Σχολής και στην συνέχεια προσλήφθηκε να δουλέψει στο γραφείο του Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν στη Βιέννη. Η αρχιτεκτονική δραστηριότητα του Χάνσεν όμως στην Αθήνα (1838-1846) καθώς και οι επανειλημμένες επισκέψεις του μαζί με τον νεαρό αρχιτέκτονα στην Ελλάδα θα έχουν ως αποτέλεσμα τον Ιούλιο του 1868 ο Τσίλλερ να εγκατασταθεί οριστικά στην Αθήνα. Μέσα σε δέκα πέντε χρόνια από την οριστική εγκατάστασή του ο Ερνέστος Τσίλλερ είχε την ευκαιρία να μελετήσει την βυζαντινή παράδοση αλλά και να συμμετέχει στον προβληματισμό και τις αναζητήσεις που απασχολούσαν τον ελληνικό χώρο για τη μορφή και τον τύπο που θα έπρεπε να ακολουθήσει ο σύγχρονος ορθόδοξος ναός της εποχής. Σχεδιάζει έτσι τον πρώτο του ναό, τον «Άγιο Λουκά Πατησίων», με έντονες όμως δυτικές επιδράσεις, όπως ο τρούλλος μορφής («καλότ» calotte). Αντίθετα, στην Αγία Μαρίνα που είναι ο δεύτερος ναός του, σχεδιάζει τον απλοποιημένο τύπο του ηπειρωτικού οκταγωνικού ναού, με χαμηλωμένο τρούλο πάνω σε πολυγωνικό τύμπανο, και διατηρεί με τον τρόπο αυτό σχεδιαστικά το βυζαντινό παραδοσιακό ύφος. Κι όπως σημειώνουν οι ειδικοί, είναι ίσως η πιο επιτυχημένη προσπάθεια του Τσίλλερ να ανταποκριθεί στο βυζαντινό ύφος. Η Αγία Μαρίνα του Βέλου είναι η λιγότερο επηρεασμένη από δυτικά στοιχεία και διατηρεί το σχήμα του μεταβυζαντινού σταυρεπιστέγου μετά τρούλλου ναού. Σύμφωνα, λοιπόν, με το σχέδιο του ναού που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Τσίλλερ, ο σταυρόσχημος χώρος διαιρείται σαφώς σε τρία μέρη: 1) στο ιερό, 2) στον κυρίως ναό και 3) στον πρόναο.

6. Το Εσωτερικόν του Ναού: Σύμφωνα με το αρχείο οικ. Ράπτη, το επιβλητικό μαρμάρινο τέμπλο με τα σκαλοπάτια του, από πεντελικό μάρμαρο, χωρίζει το τριμερές ιερό με τις ημιεξάπλευρες εξωτερικά κόγχες από τον κυρίως ναό σ’ έναν καθαρά νεοκλασικό ρυθμό. Το ύψος του λευκού, μαρμάρινου τέμπλου εντυπωσιάζει τον εισερχόμενο στο ναό επισκέπτη και μαζί με τον ενιαίο κεντρικό χώρο εύκολα του μεταδίδεται το αίσθημα του θρησκευτικού δέους και της ιερότητας του χώρου. Όλες οι παραπάνω εργασίες εκτελέστηκαν υπό το άγρυπνο μάτι του αγιογράφου και αρχιτέκτονα Χρύσανθου Κανελλόπουλου. Η πλακόστρωση αποφασίστηκε το 1906, με το υλικό της πλακόστρωσης να έρχεται με το τρένο και εν συνεχεία μεταφερόταν με κάρα από τον σταθμό του Βέλου μέχρι και το ναό, μία απόσταση χιλίων οκτακοσίων μέτρων. Χρησιμοποιήθηκε μεγάλη ποσότητα πορσελάνης χωρίς να λείψουν τα προβλήματα. Δύο πλάκες αποδείχθηκαν ακατάλληλες κι έτσι χρειάστηκε να ξηλωθεί ολόκληρος ο κύκλος του δαπέδου και να αντικατασταθούν αυτές από άλλες πλάκες καινούργιες.

Το Μαρμάρινο Τέμπλο και η Πλακόστρωση του Ναού

7. Αγιογραφία: Σύμφωνα πάντα με το αρχείο οικ. Ράπτη, οι τοιχογραφίες έγιναν από τον Χρύσανθο Κανελλόπουλο. Αναφέρεται δε ότι ο αγιογράφος για να ολοκληρώσει τον Παντοκράτορα τον χάλασε τρεις φορές. Οι εικόνες του τέμπλου φιλοτεχνήθηκαν από τον Ν. Σαντοριναίο, ενώ η κόσμηση του ναού από τον Γ. Αντωνιάδη. «Για τις εργασίες στο τέμπλο αναφέρεται κι ένας Γ. Λιώρης».

Ο Παντοκράτορας

8. Ανακηρύξεις: Ο Ιερός Ναό Αγίας Μαρίνας στο Βέλο Κορινθίας έχει ανακηρυχθεί ως μνημείο που χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας, δεδομένου ότι, είναι κτισμένος στο τελευταίο τέταρτο του περασμένου αιώνα από τον αρχιτέκτονα Ε. Τσίλλερ, αποτελεί εξαίρεση ανάμεσα στα εκκλησιαστικά του έργα, σαν λιγότερο επηρεασμένος από δυτικά στοιχεία αρχιτεκτονικής. Την απόφαση υπογράφει η τότε Υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών, η αείμνηστη Αμαλία - Μαρία (Μελίνα) Μερκούρη και δημοσιεύθηκε την 19η Φεβρουαρίου 1982, στο Φύλλο 70 της Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. 

Απόσπασμα ΦΕΚ

(1) Το βιβλίο αυτό αποτελεί την πρώτη συνολική καταγραφή της ιστορίας του θρησκευτικού μνημείου της Αγίας Μαρίνας Βέλου Κορινθίας, παρουσιάστηκε στο κοινό την Κυριακή 22 Ιανουαρίου του 2023 (playlist εδώ) και διατίθεται στο βιβλιοπωλείο "Το Ρόδι".

Έκθεση Φωτογραφίας με θέμα: "Γυμναστικές Επιδείξεις - Ένα Φωτογραφικό Ταξίδι στο Χρόνο"

Μικροί μας φίλοι,

Ίσως να αναρωτιέστε γιατί οι γυμναστικές επιδείξεις είναι τόσο σημαντικές. Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο που ετοιμάσαμε για εσάς και είμαστε σίγουροι ότι θα καταλάβετε την χρησιμότητα που κρύβουν.

Η γυμναστική, μας βοηθά να φροντίσουμε την υγεία μας και να γίνουμε πιο δυνατοί. Μέσα από τη γυμναστική βελτιώνουμε τις φυσικές μας ικανότητες και δυναμώνουμε το σώμα μας, παίζοντας ή χορεύοντας. Και όταν είμαστε υγιείς και δυνατοί, αισθανόμαστε καλύτερα και είμαστε πιο ευτυχισμένοι!

Η γυμναστική, μας δίνει επίσης την ευκαιρία να μάθουμε πώς να συνεργαζόμαστε με τους συμμαθητές μας. Καταλαβαίνετε πως όταν ασκούμαστε μαζί, πρέπει να συνεργαζόμαστε και να επικοινωνούμε με τους φίλους μας. Χορεύοντας μαζί, κάνοντας γυμναστική σε ομάδα ή παίζοντας ομαδικά παιχνίδια, μαθαίνουμε να συνεργαζόμαστε, να βοηθάμε τους άλλους και να δημιουργούμε ένα αίσθημα κοινότητας με τους φίλους μας.

Έτσι, οι γυμναστικές επιδείξεις είναι μια υπέροχη ευκαιρία για να δείξετε σε όλους τις ικανότητές σας! Κάθε ένας από εσάς έχει ταλέντο και ικανότητες που μπορούν να λάμψουν μέσα από αυτές τις γυμναστικές επιδείξεις. Μπορείτε να χορέψετε, να γυμναστείτε και αυτή είναι μια ευκαιρία να λάμψετε και να γεμίσετε με ενθουσιασμό τους άλλους!

Μα το κυριότερο, οι γυμναστικές επιδείξεις είναι μια ευκαιρία να γιορτάσουμε και να διασκεδάσουμε. Όλοι μαζί, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια ατμόσφαιρα γεμάτη χαρά, ενθουσιασμό και εορτασμό για το τέλος της σχολικής χρονιάς. Αυτή είναι η στιγμή που μπορούμε να απολαύσουμε την παρέα μας, να χορέψουμε, να γελάσουμε και να δημιουργήσουμε αναμνήσεις που θα μας συντροφεύουν για πάντα.

Πλέον καταλαβαίνεις γιατί οι γυμναστικές επιδείξεις είναι τόσο σημαντικές! Μας βοηθούν να φροντίσουμε την υγεία μας, να μάθουμε να συνεργαζόμαστε, να δείξουμε τις ικανότητές μας και να δημιουργήσουμε όμορφες αναμνήσεις. Ετοιμαστείτε λοιπόν και δώστε τον καλύτερό σας εαυτό αυτή την υπέροχη ημέρα!

Και εμείς για να σας ανταμείψουμε, σας έχουμε μια ξεχωριστή έκπληξη! Στην έκθεση φωτογραφίας που διοργανώσαμε για να γιορτάσουμε τις γυμναστικές επιδείξεις, μπορείτε μαζί με τους γονείς σας να δείτε παλαιότερες επιδείξεις που έκαναν μικρά παιδάκια σαν και εσάς. Τότε που οι γυμναστικές επιδείξεις ήταν μεν διαφορετικές αλλά η ομαδικότητα και η συνεργασία, ήταν απαραίτητες, όπως και σήμερα!

Με εκτίμηση,

Ο Σύλλογος Βελιωτών «Η Αγία Μαρίνα»